Ocalcie nasz głos

Instytucje Unii Europejskiej finalizują prace nad regulacją ograniczającą swobodę wymiany poglądów w sieci. Platformy internetowe będą w praktyce urzędowo zobowiązane wprowadzić „shadow ban”, tj. istotne ograniczenia zasięgu, na wszystkie treści polityczne. Nie tylko te publikowane przez polityków, ale też te przez nas wszystkich upominających się o swoje prawa – instytucje społeczeństwa obywatelskiego, twórców internetowych oraz zwykłych użytkowników internetu. Apelujemy o zaniechanie regulacji w sprawie przejrzystości i targetowania reklamy politycznej w jej obecnej formie i dostosowanie jej do pierwotnych celów.

Dialog między obywatelami i dialog obywateli z władzą to podstawa systemu demokratycznego. Każdy powinien mieć prawo do wyrażania swojej opinii na tematy polityczne oraz do przekonywania współobywateli do tego, co uważa za słuszne. Nikt tego prawa nie powinien ograniczać, ani też tworzyć warunków, w których staje się ono jedynie pustym frazesem, gdy głos obywatela nie może być usłyszany.

W związku z powyższym muszą niepokoić plany wprowadzenia przez Parlament Europejski i Radę Europejską rozporządzenia „w sprawie przejrzystości i targetowania reklamy politycznej”[1]. W obecnej formie może ono zdusić dyskurs polityczny w sieci. Znajduje się on już na ostatniej prostej unijnego procesu decyzyjnego i może wejść w życie jeszcze w 2023 r. To zatem ostatni moment, by zaprotestować i by podpisać się pod niniejszym apelem.

Naszym zdaniem planowana regulacja reklamy politycznej jest równie niebezpieczna dla wolności w sieci, jak słynna umowa ACTA, która wywołała przecież masowe protesty w 2012 r.

Przedmiotowe rozporządzenie to znakomity przykład na słuszność powiedzenia, że „droga do piekła wybrukowana jest dobrymi chęciami”. Inicjatorzy rozporządzenia, uznając, że sieć internetowa jest wykorzystywana do nieuczciwego manipulowania opiniami wyborców, doszli do wniosku, że należy istotnie ograniczyć możliwość korzystania w sieci z płatnych kampanii reklamowych o charakterze politycznym wykorzystujących zaawansowane techniki mikrotargetowania. Zgodnie z pierwotnym zamysłem użytkownik sieci mógłby być przedmiotem takiego targetowania dopiero wtedy, gdy wprost i świadomie wyrazi na to zgodę.

Tak skrojona propozycja regulacyjna szybko wymknęła się spod kontroli, a jej pierwotny sens zszedł na dalszy plan i w wyniku serii „ulepszeń” przedstawiono nam dokument, który uderzy w każdą treść internetową, którą można uznać w jakiś sposób za polityczną – i to bez względu na to, czy jest płatnie promowana, czy nie i bez względu na to, kto ją opublikuje. Rozmyte definicje i niejasne terminy użyte w obecnej wersji rozporządzenia sprawiają, że nie tylko politycy, ale i organizacje pozarządowe oraz osoby prywatne będą nim objęte. W praktyce rozporządzenie nałoży na ludzi i instytucje prezentujące treści polityczne „shadow bana”, czyli istotne ograniczenie ich zasięgu, od którego nie będzie odwołania. Nasz apel nie dotyczy zatem regulowania reklamy politycznej jako takiej, a próby regulacyjnego ograniczenia – pod płaszczykiem dbałości o jakość dyskursu i uczciwość wyborów – przestrzeni dla obywatelskiej wolności słowa w sieci.

W szczególności zastrzeżenia budzi definicja „działalności w zakresie reklamy publicznej”, która to działalność zgodnie z art. 2 pkt 2b rozporządzenia:

oznacza przygotowanie, zamieszczanie, promowanie, publikację lub rozpowszechnianie w jakikolwiek sposób przekazu:

a) przez podmiot polityczny, w jego imieniu lub na jego rzecz, chyba że ma on charakter czysto prywatny, lub czysto handlowy; lub

b) który może mieć wpływ na wynik wyborów lub referendum, proces ustawodawczy, lub regulacyjny, lub sposób głosowania.

Na wynik wyborów lub referendum może mieć wpływ właściwie każda treść związana z szeroko rozumianym życiem społecznym. Rozporządzenie uderza więc po równi we wszystkie ideowe strony debaty publicznej.